آوای خزر: پیرامون ظرفیت‌ها، چالش‌ها و راه‌های توسعه گردشگری در استان مازندران به دفعات جلسات متعددی برگزار شده و مباحث گوناگونی مطرح گردیده است. برخی نشست‌ها تخصصی‌تر بوده‌اند و با تمرکز بر گونه‌هایی خاص از گردشگری مانند گردشگری دریایی یا طبیعت‌گردی برگزار شده‌اند، و برخی نیز نگاهی کلان‌تر به ظرفیت‌های متنوع استان داشته‌اند.

اما در این یادداشت، قصد داریم از منظر ایجاد مدیریت یکپارچه و جهش راهبردی به موضوع گردشگری در مازندران بنگریم.

استان مازندران با موهبت‌هایی، چون اقلیم معتدل، منابع آبی و جنگلی، تنوع اقوام و آیین‌های بومی، یکی از مقصد‌های اصلی گردشگری در کشور است. با این حال، گردشگری استان با وجود تنوعی کم‌نظیر در شاخه‌های مختلف از جمله گردشگری طبیعی، فرهنگی، کشاورزی، درمانی و دریایی، هنوز نتوانسته به جایگاه بایسته خود در سطح ملی و بین‌المللی دست یابد.

این صنعت در مازندران با چالش‌هایی مانند نبود نقشه راه جامع گردشگری، ضعف هماهنگی نهادی، مدیریت نامناسب پسماند، تمرکز صرف بر گردشگری فصلی و تخریب محیط زیست مواجه است. توسعه زیرساخت‌ها نیز به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل، اقامتگاه‌ها، خدمات بهداشتی و اطلاع‌رسانی، با مشکلاتی جدی روبروست.

از سوی دیگر، فرهنگ بومی، آیین‌های سنتی و جاذبه‌های روستایی استان یا ناشناخته مانده‌اند یا در آستانه فراموشی قرار دارند.

اکنون بیش از هر زمان دیگر، مازندران نیازمند عزم استانی برای توسعه هدفمند و پایدار گردشگری است. تحقق این مهم، مستلزم تدوین یک سند راهبردی عملیاتی، مشارکت جوامع محلی، حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، توسعه گردشگری چهار فصل، و ایجاد زیرساخت‌های فناورانه نظیر سامانه هوشمند گردشگری است.

برندسازی منطقه‌ای برای مقاصد گردشگری، توانمندسازی نیروی انسانی محلی، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی هدفمند و هم‌افزایی بین‌دستگاهی، از دیگر الزامات حیاتی برای حرکت دادن چرخ توسعه گردشگری استان است.

اگرچه مازندران یکی از استان‌های پرمخاطب در حوزه سفر است، اما هنوز در حکمرانی گردشگری با مسیر‌های نرفته بسیاری روبروست. اکنون، زمان آن رسیده که استانداری مازندران با مدیریتی توسعه‌گرا و عمل‌گرا، به‌عنوان متولی کلان توسعه استانی، زمینه همگرایی نهادها، تسهیلگری برای بخش خصوصی و توانمندسازی جامعه محلی را با همراهی دانشگاه‌ها، سمن‌ها و دیگر ذی‌نفعان فراهم کند.

چراکه گردشگری برای مازندران، نه فقط یک فرصت، بلکه ضرورتی اقتصادی، زیست‌محیطی، فرهنگی و اجتماعی است که آینده این استان به آن گره خورده است.

دکتر مهران حسنی

کارشناس ارشد گردشگری و تحلیلگر سیاست‌های توسعه گردشگری