آوای خزر – آزاده بابانژاد: پاییز فصل رنگارنگ و خیال‌انگیز از نیمه گذشته است، برگ‌ریزانِ این فصل رویایی خود را هرچند دیرهنگام اما بروز داده است، گیاهان برای خوابی شیرین آماده می‌شوند، پرندگان بر شاخسارها لانه‌هاشان را بازسازی و بهسازی می‌کنند و در این میان حال و هوای پرندگان زمستان‌گذران آبزی و کنارآبزی جور دیگری‌ست.
“امید” تک‌درنای سیبری و تنها بازمانده از گله غربی درناهای مهاجر، در ۱۴ آبان‌ماه امسال یعنی ۱۵ روز دیرتر از سال گذشته وارد تالاب سرخرود شد و لبخند و امید را نه‌تنها به دوستداران محیط زیست و محیط‌بانان کشور بلکه بر آنهایی که به قدرت بی‌نظیر هستی ایمان دارند، نیز هدیه داده است.
چنگرها، فلامینگوها، باکلان، حواصیل، کاکایی و کشیم از شهریورماه آرام‌آرام کوچ خود به تالاب‌های مازندران به‌ویژه فریدونکنار و میانکاله را آغاز کرده‌اند. جمعیت پرندگان مهاجر تا چندی دیگر به یک میلیون بال خواهد رسید.
* خبری از “بوتولیسم” در میانکاله نیست
از میانکاله گفتیم و بد نیست به یاد بیاوریم که در اوایل بهمن‌ماه سال گذشته چه روزهای سختی بر این تالاب سحرانگیز گذشت؛ اتفاق دلخراشی که ده‌ها هزار پرنده که اغلب اردک سر حنایی، چنگر، فلامینگو و کشیم بودند، به دلیل تولید سمی به نام “بوتولیسم” در جزیره به کام مرگ کشانده شدند.
هرچند هنوز در علت اصلی این موضوع ابهامات زیادی وجود دارد و به‌واقع مشخص نشده است که حاصل دخالت مغرضانه و تسویه حساب شخصی شکارچیان ناشی از ممنوعیت شکار بوده که کشتار بی‌رحمانه را پدید آورند یا حاصل تغییرات زیستی بوده که منجر به تولید سم کشنده شده است، اما خوشبختانه تا امروز در همان نقاطی که سال گذشته چنین فاجعه زیست‌محیطی رخ داده بود تاکنون خبری از تلفات نیست و امیدواریم هیچگاه شاهد آن صحنه‌های دردناک و تأسف‌بار نباشیم.
کورس ربیعی رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران در گفت‌وگوی تلفنی که با ایشان داشته‌ام، درباره همین موضوع می‌گوید: امسال پایش‌های محیط زیستی با جدیت بیشتری آغاز شده است و هر هفته با اداره‌کل دامپزشکی استان پایش مشترکی را در میانکاله داریم تا حادثه‌ای مانند واقعه سال گذشته رخ ندهد، و تا حالا نیز هیچ نشانه و یا گزارشی از تلفات مشکوک پرندگان در میانکاله نداشتیم.
* طرح معیشت جایگزین شکار و بازار پرندگان مهاجر در فریدونکنار تدوین شود
از میانکاله به فریدونکنار می‌رویم، جایی که تالاب‌های زیبا و دام‌ها، شکار، و بازار پرنده‌فروشی آن گاهی به داغ‌ترین اخبار جهان تبدیل می‌شود و رسانه‌های معتبر جهان هر کدام از زوایای مختلفی به اتفاقات خوب و بد، و زشت و زیبای آن می‌پردازند.
در سفر اخیر بابک دین‌پرست معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزارت کشور به مازندران، در یکی از جلسات از سوی ایشان گریزی به شکار در فریدونکنار و تدوین طرح جامع در خصوص شکار و معیشت جایگزین زده شد.
دین‌پرست با اشاره به جو روانی حاصل از این اتفاق که خوراک شبکه‌های معاند نظام می‌شود و با یک سرچ کوچک در اینترنت تصاویر و اطلاعات قابل ملاحظه‌ای درباره شکار و صید بی‌رحمانه پرندگان مهاجر در ایران منتشر می‌شود، معتقد است که برخورد با معدود افراد مرتبط با این اقدامات کار سختی نیست.
او همچنین پیشنهاد داد که ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، محیط زیست، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین استانداری‌های گیلان، گلستان و مازندران با همکاری و هم‌فکری یکدیگر به اقتصاد و معیشت جایگزین برای حل این موضوع دست یابند و به‌عنوان نمونه طرح‌های بومگردی و پرورش مرغابی و سایر پرندگان وحشی را دنبال کنند تا به مرور زمان جو روانی موجود برداشته شود.
گرچه پیشنهاد معاون وزیر کشور معقول است اما مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران که از نزدیک بر اوضاع مسلط است از مسائل دیگری پرده‌برداری می‌کند که جای تأمل دارد.
* مسوولان محلی همکاری ندارند
حسینعلی ابراهیمی کارنامی که این روزها در رسانه‌های دیداری و شنیداری کشور به‌صورت حضوری و آنلاین پاسخگوی وضعیت پرندگان مهاجر است، درباره اینکه سالانه ۳۰۰ هزار بال پرنده مهاجر در فریدونکنار قربانی طمع‌ورزی‌های انسان می‌شوند، با قبول این واقعه تأسف‌بار می‌گوید: در سه چهار سال اخیر همکاری‌های خوبی بین محیط زیست، بهداشت و درمان، انتظامی و دستگاه قضایی در برخورد با متخلفان صید و شکار انجام شده است اما کفایت نمی‌کند.
او با بیان اینکه بازار فروش پرندگان مهاجر و مراکز شبیه آن در فریدونکنار به هیچ وجه مورد تأیید ما نیست و ادارات تعزیرات، بهداشت، شهرداری و دامپزشکی نیز باید به کمک محیط زیست بیایند، تصریح می‌کند: توقعات ما درباره برچیده شدن بازار پرنده‌فروشی فریدونکنار محقق نشد، قرار بود که فرمانداری این شهرستان برنامه مدیریتی و محدودکردن بازار را ارائه دهد اما تاکنون گزارشی به دست ما نرسیده است.
ابراهیمی کارنامی یکی از بزرگترین مشکلات این اتفاق که محیط زیست در دهه ۹۰ با آن بسیار دست به گریبان است را عدم همکاری لازم مسوولان محلی عنوان کرد که حتی در برخی موارد نه‌تنها همکاری نداشتند بلکه به وجود آورنده مشکل هم بودند.(هر چند اکنون تعامل بین شورای تأمین و محیط زیست استان با شهرستان وجود دارد اما محیط زیست منتظر اقدام عملی در برخورد با بازار و صید غیرمجاز است)
* متخلفان شکار در فریدونکنار ۲۰۰ نفر هستند
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با تأکید بر اینکه جمع‌آوری دام‌های هوایی، برخورد با متخلفان صید غیرمجاز و بازار پرنده‌فروشی ادامه دارد، اما این را هم گفت که “ما متأسفانه میراث‌دار چندین دهه بی‌برخوردی با متخلفان، یعنی میراث‌دار یک اتفاق ناگوار در حوزه محیط زیست هستیم و باید فرصت برخورد با آنها را داشته باشیم”.
او با اعلام اینکه تعداد صیادان غیرمجاز در فریدونکنار حداکثر ۲۰۰ نفر است، تأکید دارد که البته این‌ها مردم فریدونکنار نیستند بلکه افراد قانون‌گریزی هستند که با روش‌های غیرمعمول هر پرنده‌ای را به تعداد زیاد شکار می‌کنند.
* متخلفان با گردش میلیاردها پول حاصل از شکار خو گرفته‌اند
به نظر می‌رسد مافیای پرنده‌فروشی قوی‌تر از مسوولان عمل می‌کند و تا زمانی‌که معیشت پُرسود و خیره‌کننده دیگری جایگزین بازار پرنده‌فروشی و صید بی‌رحمانه پرندگان مهاجر نشود، ۲۰۰ متخلف شکار دست از اقدامات خود برنمی‌دارند.
تدوین طرح جایگزین شکار پرنده‌های وحشی، نیاز به هم‌فکری افراد متخصص در علوم اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، محیط زیست، کسب و کار و بازاریابی، و حتی علوم سیاسی و بین‌الملل دارد.
محیط زیست یک زنجیره بزرگ و ناگسستنی از صید و بازار و رستوران را در مقابل خود دارد و آنها سالهاست که با گردش میلیاردها تومان پول که بوی خون می‌دهد خو گرفته‌اند.
گسستن این زنجیره نیازمند یک عزم جدی‌ست، و تا زمانی که مشکل از درون فریدونکنار یعنی از باور و اعتقاد مسوولان محلی و ریش‌سفیدان آن صورت نگیرد، نه‌تنها شورای تأمین و تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی بلکه هیچ قانونی نمی‌تواند در برابر این پدیده اجتماعی‌اقتصادی پیروز شود.
به هر حال، موضوع مشخص این است که امسال نیز تاکنون هیچ دستورالعملی برای پروانه شکار و صید از سوی سازمان حفاظت محیط زیست صادر نشده است و خیلی خلاصه اینکه شکار و صید ممنوع است.
* ۹۰ درصد گونه‌های پرندگان مهاجر وارد تالاب‌های مازندران شدند
گرچه از یک‌سو شکارهای غیرمجاز و بازار پرنده‌فروشی همچنان خودنمایی می‌کند اما از دریچه دوربین دوستداران طبیعت، زیبایی پرندگان رویایی که بر فرش هستی نشسته‌اند لذت‌بخش و خاطره‌انگیز است.
کورس ربیعی رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران می‌گوید: ۹۰ درصد از گونه‌های پرندگان مهاجر به تالاب‌های مازندران آمده‌اند و این جمع باشکوه، در آذرماه به اوج می‌رسد.
او با بیان اینکه روش‌های “کرس”، “گذر” و “دام هوایی” برای صید پرندگان مهاجر به هیچ وجه پذیرفته شده نیست و تنها روش “دوما” را تأیید می‌کنیم، معتقد است که اصولاً باید نگاه اقتصادی به پرندگان جمع شود اما تاکنون نتوانستیم و یا نمی‌گذارند که بتوانیم از روش‌های جایگزین برای معیشت بومیان استفاده کنیم.
این کارشناس محیط زیست می‌گوید: گرچه با مسئله مزمنی در صید و بازار پرنده‌فروشی مواجهیم اما همچنان به تلاش‌های خود هم در بعد آموزشی و هم تشدید برخورد با متخلفان ادامه می‌دهیم. کما اینکه دام هوایی و کرس‌ها کم شده و شکارچیان متقاعد شدند که یک کرس داشته باشند.
اما بازار همچنان هست، این یعنی شکار غیرقانونی هست، جولان متخلفان هست و قانون ….
انتهای پیام/ ۱۰۰۱
