«آشوراده» در تهدید یک تصمیم/ اینجا خبری از «برنامه انسان و کره مسکون» نیست/ ریسک بزرگ گردشگری در محیط زیست!

به گزارش آوای خزر، جزیره آشوراده به‌عنوان تنها جزیره ایرانی دریای خزر در معرض دست‌اندازی بزرگ تاریخی قرار گرفته است و متأسفانه این اقدام عجولانه که در نهایت به تغییر کاربری جزیره زیبای آشوراده می‎انجامد، با تدابیر دولتی در حال شکل‌گیری است و روند اجرای آن گاهی تند و گاهی کند می‎شود، این برخوردها نشان از تردید سازمان حفاظت محیط زیست دارد، زیرا از یکسو با علم به اهمیت این زیستگاه طبیعی و شاخص جهانی در فکر صیانت است و از طرفی نیز می‌خواهد نقش تسخیری انسان بر زمین و استفاده حداکثری از طبیعت را به نمایش بگذارد.
در طرحی که می‌توان آن را ناشی از به‌خواب‎زدگی مدیران دست‎اندرکار در حوزه گردشگری و محیط زیست دانست، تنها ردّ پای سود و منفعت مقطعی به نام انسان نوشته می‎شود و طبیعت از این میراث ساختگی، هیچ سودی نخواهد برد و کاملاً پیداست که این تصمیمات شتابزده و حرص‎آلود، مغایر با برنامه‌های انسان و کره مسکون و ریسک بزرگ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در محیط زیست است!


عده‎ای سعی کردند تا این ذخیره‌گاه زیست‎کره را مکانی ناامن، خالی از جانداران و زیست‌مندان توصیف کنند؛ اینها درست در زمانی بود که زوزه شغال‎ها گوش‎ها را می‎نواخت و بر انسان تلنگر می‎زد که اینجا حیات هست! هنوز آن زوزه‎ها را می‎توان شنید و حیات آبچلیک‌ها، کشیم‎ها، گلایول‌ها و چنگرها ... را می‎توان در استتار طبیعت دید!
چه خواهد آمد بر سر طبیعتی که شب و روز حیات را فریاد می‎کند و انسان که حتی از ثانیه‌ی دیگر خود آگاه نیست؛ تا کی می‎خواهد دست بر گُرده خلقتی بگذارد که اگر به روند طبیعی خود ادامه دهد؛ پایانی بر آن نمی‎توان تصور کرد!
پناهگاه حیات وحش میانکاله با وسعت 68.8 هزار کیلومتر در مدیریت یکپارچه استان مازندران قرار دارد و جزیره آشوراده بخشی از شهرستان بندر ترکمن در جغرافیای استان گلستان است؛ روزگاری بحث و جدل‎ها بر سر جغرافیا بود و حالا قرار است طبیعت و تاریخ را با سیاست و اقتصاد معاوضه کنند و در این جنگ نابرابر که طبیعت و تاریخ مظلوم واقع شده‌اند؛ اما هستند کسانی که نمی‎گذارند سطحی‌نگری‎ها لشگرکشی کند و طبع لطیف طبیعت را بیازارد تا تاریخ دستکاری شود!
آنها که برای آشوراده خواب دیده‎اند و زون‎بندی‌های به ظاهر اصولی را پیش می‌کشند، آیا به این فکر کرده‌اند که ظرفیت اکولوژیکی در این جزیره به آنها اجازه نخواهد داد تا طرح گردشگری خود را پیاده کنند؟!



همگان به خوبی می‎دانند که تنها مسیر دسترسی به جزیره آشوراده از طریق راه آبی است که با قایق‌های موتوری و غیر موتوری امکان‎پذیر است، چند گردشگر قرار است روزانه پا بر این سرزمین بگذارند و آیا مگر می‎توان برای گردشگران ظرفیتی را مشخص کرد؟ حتی اگر در خوشبینانه‌ترین حالت، بین 100 تا 300 نفر را هم در نظر بگیریم؛ و برای هر 4 نفر نیز یک قایق پارویی یا موتوری در نظر گرفته شود، باید روزانه بین 25 تا 75 قایق در این منطقه رفت و آمد کنند؛ آنوقت چه بلایی بر سر زیست‎مندان آشوراده خواهد آمد؟
به‎راستی کدام طرح گردشگری در طبیعت را سراغ دارید که پای انسان به آنجا رسیده باشد اما تخریب نشده باشد و یا اصلاً مدیریتی در کار باشد؟! آنهایی که هنوز به القای خالی بودن جزیره آشوراده از زیست‎مندان می‎پردازند، همان‎هایی هستند که به‎خوبی می‎دانند در منطقه «پشت آشور» و «چالاشت» در آشوراده به‎دلیل وفور و تنوع غذایی، بهترین زیستگاه و زادآوری پرنده است و خوب‌تر می‌دانند که آشوراده به این سبب که قسمتی از پناهگاه حیات وحش میانکاله است؛ تفاوتی با سایر مناطق این پناهگاه که بهشت پرندگان ایران نام دارد؛ ندارد.
اگر نام و یادی از میانکاله و جزیره آشوراده می‎شود؛ به دلیل گونه‎های جانوری و گیاهی موجود در آن است و چه نامی خواهد داشت زمانی که حیات جانوری و گیاهی آن مورد تهدید قرار بگیرد؟! زندگی 100 گونه پرنده در تالاب میانکاله و جزیره آشوراده نشانه بارزی از حیات طبیعت در این زیست‎کره است و هیچ فرد حقیقی و حقوقی نمی‎تواند زبان به انکار بگشاید.
اکنون چرا باید تعادل اکولوژیک پناهگاه حیات وحش به بهانه یک طرح القایی، سطحی، زودگذر و بدون مبنای علمی را به نام طرح سازگار با محیط زیست، به‌هم بزنیم و به‎راستی چه پاسخی برای آیندگان خواهیم داشت زمانی که با این کار، مناطقی از کشور را در معرض ریزگردهایی قرار خواهیم داد که نه‌تنها بلای جان محیط زیست می‎شوند بلکه انسان‎ها را می‎آزارند و در آن زمان، دیگر نه می‎توان تالاب را احیا کرد و نه جزیره را و نه منابع و امکاناتی در این زمینه وجود خواهد داشت.
در حال حاضر که هنوز میانکاله فاقد تأسیسات گردشگری است، هر روزه گردشگران بومی و غیر بومی و توریست‎ها و اکوتوریست‎ها از این پناهگاه بازدید می‎کنند، در ایام تعطیلات این تعداد به حداقل 5 برابر افزایش می‎یابد و مدیریت جمعیت سخت می‎شود، برخی‎ها نیز به بهانه گردشگری به شکار می‌پردازند، شکارچیان و صیادان غیرمجاز مشکلات همیشگی را برای میانکاله دارند و گاه و بیگاه برای فرار از دست قانون، مأموران را نیز مورد هدف قرار می‎دهند.



هر ساله حداقل 800 هزار پرنده زمستان‎گذران و تابستان‎گذران خود را به تالاب میانکاله و جزیره آشوراده می‎رسانند، آنها به همراه گونه‎های بومی باید در امنیت باشند، برخی از پرندگان مانند چکاوک و گلایول‎ها در استتار کامل تخم‎گذاری می‎کنند، لذا افرادی که تنها برای گردش و تفریح به پناهگاه قدم می‎گذارند، بدون آنکه بدانند بر روی تخم‎های پرندگان پا گذاشته و آنها را می‎شکنند.
پرندگان باید روزانه دو بار و هر بار دو ساعت را پَرآرایی کنند تا هم از امراض احتمالی رهایی یابند و هم روحیه بانشاط‌تری داشته باشند اما در شرایطی که انبوه جمعیت انسانی در زیستگاه پرندگان حاضر و مزاحم آنها باشند، پرندگان از کار خود منصرف می‎شوند.
سؤالات مهمی اینجاست که چرا در یک‌دهه گذشته، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست تفاهم‎نامه مشترکی را برای معرفی جاذبه‎های منحصربه‌فرد از حیات جانوری و گیاهی پناهگاه حیات وحش میانکاله و به‎طور خاص از جزیره آشوراده، به امضا نرساندند؟! چرا از تهدیدهای پناهگاه حیات وحش میانکاله سخنی به میان نمی‎آید؟ چرا این دو سازمان از ضرورت صیانت از ذخیره‎گاه زیست‎کره چیزی نمی‎گویند؟ چرا بیش از آنکه از اهمیت این پناهگاه حیات وحش حرفی زده شود؛ از اهمیت طرح‎های گردشگری سخن گفته می‎شود و زمانی که از این طرح انتقاد شده است؛ آنگاه از اهمیت پناهگاه سخن به میان می‎آید و از ساخت و سازهای سازگار با محیط زیست؟! کدام طرح و برنامه گردشگری در کشور سازگار با محیط زیست بوده و پای آجر و سیمان و بلوک و آهن در طرح‎های گردشگری باز نشده؟  چه تضمینی برای مدیریت روزانه دست‌کم 500 نفر به جزیره آشوراده بدون ایجاد مزاحمت برای حیات جانوری و گیاهی این ذخیره‌گاه وجود دارد؟! چرا از یکسو گفته می‎شود که تنها 10 درصد از مساحت 680 هکتاری آشوراده قرار است زون گردشگری شود و این در حالی است که نقشه‌ها و طراحی‎ها حکایت از دست‎اندازی به حدود نیمی از این مساحت را دارد؟!
همه بحث‎ها در حالی است که براساس قانون محیط زیست، هیچ ارگانی حق واگذاری مناطق حفاظت‎شده را ندارد و اکنون سازمان حفاظت محیط زیست، خود نخستین ناقض این قانون است و می‌خواهد با آوردن لفظ تغییر کاربری یا واگذاری کاربری آشوراده نشان دهد که منطقه حفاظت‎شده را واگذار نکرده است، بلکه کاربری را واگذار کرده! اما در هر صورت، هر دو یک معنا را دارند، زیرا آنچه که قرار است تغییر و بر باد داده شود؛ آشوراده است.
در هر حال حاضر دو سازمان حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری توپ طرح گردشگری در آشوراده را به سمت یکدیگر پرتاب می‌کنند و معنای این پاس‌کاری و بازی قدیمی را دوستداران محیط زیست و سمن‎های محیط زیستی می‌دانند، واضح است که این دو سازمان، تصمیمات خود را گرفته‎اند و اگر در جایی نیاز به حمایت باشد، از یکدیگر حمایت می‌کنند اما مانع بزرگی به نام سازمان‌های مردم‎نهاد زیست‎محیطی را در برابر خود دارند که این نهاد می‌تواند تأثیرات مهم خود را بر تصمیمات دولتی‎ها اعمال کند.
انتهای پیام/
گزارش از :آزاده بابانژاد