عادت ۵ دقیقه‌ای که علوم اعصاب زندگی شما را تغییر می‌دهد
آوای خزر/ این درست است که باید برای زندگی خود هدف داشته باشیم و با یک چشم‌انداز، برای تحقق برنامه‌ها و رویاهای خود تلاش کنیم.
«من رویایی دارم که بیشتر از خوابم ارزش دارد» اریک توماس
در واقع، علوم اعصاب می‌گوید این طرز تفکر نادرست است و اهداف نهایی ما را تهدید می‌کند و به طور مخفیانه باعث خراب شدن موفقیت ما می‌شود.
استرس، خستگی و تصمیم‌گیری‌های ناشی از فشار روانی می‌تواند منجر به تغییرات خلقی و دقیق‌تر «بدخلقی» شود. فرآیندهای منطقی ما به معنای واقعی کلمه تعطیل می‌شوند و دریچه‌های گسیل شدن به سوی تحریک‌پذیری، سرخوردگی، عصبانیت و غمگینی باز خواهند شد.
بخش ابتدایی مغز ما که مرکز کنترل و فرماندهی احساسات است؛ رفتارهای ما را به دست می‌گیرد و همه‌چیز را بر ما دیکته می‌کند؛ در حالی‌که تفکر سطح بالای ما متوقف شده است.
آیا متوجه می‌شویم این رویه دقیقا برعکس موفقیتی است که برای آن تلاش می‌کنیم؟
اگرچه همیشه این کلیشه وجود دارد که افراد شکست خورده، تنبل و بی‌انگیزه هستند؛ اما این باور می‌تواند اساسا درست نباشد. پیشرفت‌های صورت گرفته در تحقیقات علوم اعصاب شواهدی را نشان می‌دهند که برخلاف همه آن چیزی است که تا کنون تصور می‌کردیم.
در حال حاضر، علوم اعصاب می‌گوید دوره‌های استراحت عمدی دریچه‌‌ای برای تقویت موارد زیر هستند:
انرژی مولد
خلاقیمت
تفکر نوآورانه
عملکرد اجرایی
طرز فکر مثبت
بینش
حافظه
آیا یک روش خاص و ویژه‌ای برای این استراحت‌های دوره‌ای بین کارها وجود دارد؟ بسیاری از افراد ترجیح می دهند وقتی خسته و کسل می‌شوند؛ به جای زدن یک چرت بسیار کوتاه در نیم‌روز، سراغ یک فنجان قهوه بروند. ولی تحقیقات نشان داده است چرت زدن بهتر از کافئین باعث افزایش هوشیاری می‌شود.
دوره‌های کوتاه استراحت می‌تواند اثرات بد خواب ناکافی در طول شب را نیز جبران و خنثی کند. حتی چرت زدن باعث می‌شود ذهن‌مان بهتر بتواند مسئله‌ها را حل کند و راه‌کارهای خلاقانه‌ای برای عبور از مشکلات ارائه دهد که مستقیما منجر به نوآوری و اقدام قاطع می‌شود؛ دو ویژگی بارزی که برای رسیدن به موفقیت نیاز داریم.
شاید همه این صحبت‌ها از نظر شما عالی و منطقی باشد ولی تعجب کنید چه کسی زمان یا شرایط چرت زدن در وسط یک روز کاری را دارد؟ شما درست می‌گویید و بسیاری از ما انعطاف‌پذیری لازم برای این کار را نداریم.
به ناچار باید سراغ ایده‌های چرت زدن مصنوعی برای افزایش خلاقیت و بهره‌وری برویم و آن‌ها را تست بزنیم. این ایده‌های می‌توانند در شلوغ‌ترین روزهای کاری و برنامه‌ها نیز اجرا شوند. بنابراین، بیایید یک بار یکی از این چرت‌های مصنوعی را امتحان کنیم.
یک تایمر بردارید و روی ۵ دقیقه تنظیم کنید و لذت ببرید:
۱- چشمان خود را ببندید
بیش از ۵۰ درصد سطح مغز به پردازش اطلاعات بصری اختصاص دارد. بستن چشمان ما می‌تواند ۵۰ درصد انرژی مصرفی مغز را آزاد کند و به آن یک فرصت کافی برای استراحت و بازیابی بدهد.
ما می‌توانیم از فرآیندهای ناخودآگاه کمک بگیریم تا سراغ ایده‌های نوآورانه برویم و به سادگی مشکلات را با کاهش ورودی‌های بصری حل کنیم.
مرحله اقدام عملی: بدون انتظار یا تصمیم برای خوابیدن، یک محیط آرام و دنج برای چرت زدن انتخاب کنید. حذف فشارهای کاری روزانه در محیط به نوبه خودش می‌تواند تا حدود زیادی ما را به آرامش برساند و منجر به افزایش بهره‌وری شود.
برای آرام کردن و حذف هر گونه صدای مزاحم می‌توانید یک موسیقی آرامش‌بخش گوش کنید. اجازه دهید پلک‌های شما به آرامی بسته شوند و هرگونه افکاری که سراغ ذهن‌تان می‌آید را مورد توجه قرار دهید.
۲- رویاپردازی کنید
آیا در کودکی به خاطر خیره شدن به پنجره و رویابافی مورد سرزنش قرار گرفتید؟ والدین و معلمان ما تصور می‌کردند ذهن سرگردان یک مانع بزرگ است ولی محققان علوم اعصاب دریافتند که خیال‌پردازان در واقع در خلاقیت امتیاز بالاتری می‌گیرند.
وقت گذاشتن برای اندیشه‌های آزاد، امکان جداسازی تقریبا بی‌دردسر اطلاعات درهم و برهم را از ذهن ما فراهم می‌کند. همان‌طور که ماهیچه‌های ما از طریق کشش ملایم انعطاف‌پذیری بیشتری دارند؛ یافتن راه‌حل مسایل و ایده‌های نو در آرامش ساده‌تر است.
برای دستیابی به بهترین نتایج، با خیال راحت سراغ رویاپردازی بروید. باید بدانید اکنون در چه وضعیتی هستید و توانایی بیرون کشیدن خود از این وضعیت و رفتن در رویاها را پیدا کنید که نیازمند تمرین است.
مرحله اقدام عملی: عکس یا یک اثر هنری را انتخاب کنید که با دیدن آن به آرامش می‌رسید یا احساس آرامش پیدا می‌کنید. شاید یک صحنه از اقیانوس یا چند گل در مقابل آسمانی آبی روشن بتواند شما را آرام کند (آبی آرامش می‌دهد و نارنجی خلاقیمت را تحریک می‌کند). یک تایمر را به مدت ۵ دقیقه تنظیم کنید و راحت بنشینید و به تصویری خیره شوید.
به ذهن خود اجازه دهید روی حسی که از تصویر می‌گیرید؛ تمرکز کند و بعد افکار سرگردان را روی کاغذ بیاورید. همیشه یک قلم و کاغذ نزدیک خود داشته باشید تا هرگونه الهامی که در یک چشم بر هم زدن سراغ شما می‌آیند را ثبت کنید.
۳- نفس بکشید
مغز بزرگ‌سالان، تنها دو درصد از وزن بدن است ولی ۲۰ درصد اکسیژن دریافتی را مصرف می‌کند. بدین معنی که اکسیژن یکی از سوخت‌های اساسی برای مغز ما در هنگام برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و تفکرات مرتبه بالاتر است.
یک تنفس ساده و متکی بر تمرکز می‌تواند به ما انرژی روانی مضاعفی بدهد. همچنین، با فعال کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک (مسئول آرامش روانی و فیزیولوژیکی)، به ما کمک می‌کند تا در فرآیندهای ناخودآگاه ذهنی خود آرام شویم و از خلاقیت و بهره‌وری حمایت کنیم.
مرحله اقدام عملی: ابتدا، تنفس دیافراگمی را آزمایش کنید. هوا را به جای قسمت بالایی قفسه سینه به داخل شکم بکشید. هنگام استنشاق یک دست را روی قلب و دست دیگر را روی شکم خود قرار دهید. وقتی دست پایینی را در حین استنشاق بالا می‌رود و دست بالایی شما این‌طور نیست؛ می‌دانید که هوا را به طور کامل وارد دیافراگم می‌کنید.
در مرحله بعد، فقط از طریق بینی نفس بکشید. ۴ بار دم را انجام دهید؛ تا ۴ بشمارید و ۴ بار بازدم کنید و دوباره تا ۴ بشمارید. این دنباله از کارها را برای ۱۰ دقیقه انجام دهید و در زمان استراحت دیگری یک ۱۰ دقیقه دیگر تکرار کنید.
از طریق ضمیر ناخودآگاه به راه‌حل‌های شهودی دستری پیدا کنید
با استفاده از تکنیک‌هایی که در بالا اشاره شد؛ مغز ما قادر است اطلاعات را از هم جدا کرده و مجددا مانند قطعات یک پازل جمع‌آوری و به هم بچسباند؛ به گونه‌ای که ذهن آگاه ما به تنهایی نمی‌تواند این فرآیند را انجام دهد.
اگر ما این تمرین‌ها را انجام دهیم چه می‌شود؟
اگر از قدرت ارتباطات طبیعی ذهن و بدون خود استفاده کنیم؛ چه می‌شود؟
اگر به جای جشن گرفتن در شلوغی، کمی به ذهن خود استراحت و مکث بدهیم تا با سطوح عمیق‌تر هوشیاری خود هماهنگ شویم؛ چه می‌شود؟
آن وقت است که می‌فهمیم لازم نیست سلامت و شادی و آرامش خود را فدای رویاهایمان کنید. وقتی به ذهن خود استراحت می‌دهیم؛ قادر است بهتر با رویاها و اهداف ما هماهنگ شود و این زمانی است که می‌توانیم به سطحی از موفقیت برسیم که لزوما با فرهنگ کار زیاد و شلوغی و فشارها و استرس‌های بیش از حد مطابقت ندارد./ یک پزشک
