راز روزهای هفته

روزهای هفته رازهایی را از مردمان کهن در دل خود جای داده‌اند، هر کدام از این روزها نام و نشان و هویتی به درازای تاریخ دارند که هنوز هم مردمان امروز را متحیر ساخته و به‌وجد می‌آورند.

آوای خزر: آیا تا به حال به معنای روزهای هفته فکر کرده‌اید؟ امروز می‌خواهم در همین رابطه برای آنهایی که این موضوع می‌تواند برایشان جالب باشد و تاکنون به آن فکر نکرده‌اند؛ توضیح مختصری داشته باشم.

در گذشته مردم بر این عقیده بودند که 7 عضو از 9 عضو منظومه شمسی یعنی ماه، خورشید، کیوان، ناهید، مشتری، عطارد و مریخ همواره به دور زمین می‌چرخند و حتی برخی از مردم مدیترانه می‌پنداشتند که هر ساعت از شبانه‌روز تحت حکمرانی یکی از این هفت عضو منظومه شمسی است.

مردمان کهن، هر یک از اعضای منظومه شمسی را به مانند یک خدا و فرمانروای بزرگ می‌پنداشتند و بر همین اساس، به مرور زمان هر کدام از آنها را به نام یک روز نامگذاری کرده‌اند که در زبان‌های مختلف آمده است. راز نام‌های هفته را در دو زبان انگلیسی و فارسی دنبال می‌کنیم؛

ابتدا سراغ روزهای هفته در زبان فارسی می‌رویم؛ با دقت در نام روزها متوجه می‌شویم که هر کدام براساس نام سیارات است.

شنبه = کیوان شید
یکشنبه = مهرشید
دوشنبه = مه شید
سه شنبه = بهرام شید
چهارشنبه = تیرشید
پنج‌شنبه = هرمزشید
جمعه یا آدینه = ناهیدشید

کیوان شید (شنبه) :
نخستین روز هفته کیوان‌شید است، کیوان یا زحل بعد از مشتری بزرگترین سیاره شمرده می‌شود. شید نیز به معنای نور و روشنایی است. از این رو، روز نخست ایرانی حکایت از سیاره روشن و نورانی را دارد.

مهر شید (یکشنبه) :
روز دوم از هفته مهرشید است که مهر به معنای دوستی و مهربانی برگرفته شده از آئین هفت هزار ساله میترایی است. مهر همچنین ایزد عهد و پیمان است. در ایران باستان پیمان‌شکنی و دروغ بزرگترین گناهان به حساب می‌آمده است.

مهشید (دوشنبه) :
مه بر گرفته شده از ماه است که این نیز از آیین میترایی کهن ایرانی آمده است. خورشید و ماه از تندیس‌های آئین میترایی بوده‌اند که نشان از قدرت و پویایی جهان آفرینش دارند. سومین روز هفته در ایران باستان به معنای ماه روشن و نورانی است .

بهرام شید (سه شنبه) :
بهرام یا مریخ برگرفته شده از ورهرام زبان پهلوی باستان، ایزد پیروزی در ایران باستان شمرده می‌شده است و اندیشه نیاکان ما بر این بوده است که خداوند یکتا (اهورامزدا) نیروهایش را برای اجرا در بین افراد بشربین ایزدان (فرشتگان) خود تقسیم کرده است تا آنان، آنرا برای مردمان پیاده کنند. چهارمین روز هفته به نام روز پیروزی روشنایی بر تاریکی و غلبه انسان بر بدی ها و اهریمن نامگذاری شد .

تیرشید (چهارشنبه):
تیر برگرفته شده از "تیشتر" پهلوی ایزدان و نگهبان باران است. اهورامزدا برای یاری‌رسانی به کشاورزان و جلوگیری از خشکسالی و باروری زمین و سبز و سالم و پاکیزه ماندن جهان به ایزد باران فرمان می‌داده است که به یاری مردمان برسد. این روز به نام روز روشنایی باران و خواست پروردگاربرای حفظ طبیعت نامگذاری شده است.

اورمزد(هرمز) شید (پنجشنبه):
اورمزد نام دیگری از دهها نام اهورامزدا است که همگی حکایت از قدرت و توانایی پروردگار دارند. این نام از واژه های پهلوی ارمزد، هرمزد، اورمزد، هورمزد، اهورامزدا، مزدا گرفته شده است پنجمین روز هفته به نام روز روشنایی خداوند نام‌گذاری شده است. این واژه هنوز به گونه‌ای دیگر در شب‌های جمعه برقرار است و هنوز تصور مردمان ما بر این است که شب‌های جمعه روز ارتباط با خداوند و فوت‌شدگان است .

ناهید شید (آدینه):
ناهید نام دیگر ستاره ونوس همان آنهیته یا آناهیتا است که ایزد آب است. در اوستا آناهیتا به صورت دوشیزه‌ای بسیار زیبا، قدی بلند و اندامی تراشیده نام نهاده شده است. به این ترتیب، روز جمعه روز روشنایی آب و مظهر بخشندگی و عنایت پروردگار نامگذاری شده است .

راز روزهای هفته

راز روزهای هفته در زبان لاتین

... و اما نام روزهای هفته در زبان انگلیسی، اسامی روزهای هفته در بیشتر زبان‌هایی که ریشه آنها لاتین است؛ از تقویم رومی (Roman Calendar) گرفته شده که براساس نام سیارات (planets) است و نام روزهای هفته از طریق این زبان‌ها وارد زبان انگلیسی شده‌اند.

یکشنبه روز خورشید Sun / Sunday

دوشنبه روز ماه Moon / Monday

سه‌شنبه روز مریخ(بهرام) Mars /Tuesday

چهارشنبه روز عطارد(تیر) Mercury / Wednesday

پنج‌شنبه روز مشتری(هرمز) Jupiter/ Thursday

جمعه روز زهره (ناهید)/ Venus Friday

شنبه روز زحل(کیوان) Saturn/ Saturday

نام بیشتر سیاره‌ها از نام خدایان اسطوره یونانی گرفته شده است:

بهرام یا مارس(مریخ) خدای جنگ دانسته شده؛ زیرا خاک سطح آن سرخ است.

تیر یا مرکوری(عطارد) پیام‌آور خدایان است؛ زیرا انگار بسیار سریع می‌چرخد.

برجیس یا ژوپیتر(مشتری) رئیس خدایان است؛ زیرا بزرگترین سیاره منظومه شمسی است.

ناهید، ونوس(زهره) الهه عشق است؛ زیرا در مقایسه با دیگر سیارات از همه زیباتر به نظر می‌آید.